Aýal maşgala aýbaşy döwründe ortaça 30–40 millilitr gan ýitirýär. Käbir çeşmeler bu mukdaryň 60 millilitre çenli ýetip biljekdigini belleýärler. Aýbaşy döwrüniň dowamlylygy we gan akymynyň mukdary aýal-gyzlarda üýtgäp biler we käbirlerinde bu mukdar has az ýa-da has köp bolup biler.
Gan ýitirilmegi howplymy?
Adatça, aýbaşy döwründe ýitirilen gan mukdary bedeniň saglygyna howp salmaýar. Emma, eger aýbaşy döwründe gan ýitgi mukdary 80 millilitrden köp bolsa, bu ýagdaý “agyr aýbaşy” (menoragiýa) diýlip atlandyrylýar. Bu ýagdaý demir ýetmezçiligine we anemiýa (gan azlyga) sebäp bolup biler. Şeýle ýagdaýda lukmana ýüz tutmak maslahat berilýär.
Beden nädip öwezini dolýar?
Aýbaşy döwründe ýitirilen gan mukdary bedende birnäçe mehanizm arkaly öwezini dolýar:
- Demir bilen baý iýmitler: Bedeniň demir derejesini durnukly saklamak üçin demire baý iýmitleri (et, bagyr, gök önümler, nohut, ysmanak, balyk) iýmek möhümdir.
- Suwuklyk kabul etmek: Gan mukdaryny durnukly saklamak üçin ýeterlik suw içmek zerurdyr. Gündelik takmynan 2-2,5 litr suw gerek. Suw ýetmezçiliginiň alamatlary: - peşewiň reňki goýy sary bolsa; - agyz zolagy guraýan bolsa.
- Bedeniň özüni täzeden dikeltmegi: Beden, ýitirilen gan öýjüklerini täzeden öndürmek ukybyna eýedir.
Haçan lukmana ýüz tutmaly?
Aşakdaky alamatlar ýüze çyksa, lukmana ýüz tutmak möhümdir:
- Aýbaşy döwründe gan akymynyň mukdary adatdan daşary köp bolsa;
- Gan bilen birlikde uly, gos-goýy tegmillere duş gelseňiz;
- Aýbaşy döwründe güýçli agyry ýa-da baş aýlanma, ysgynsyzlyk ýaly alamatlar ýüze çyksa;
- Aýbaşy döwri 7 günden köp dowam etse.
Bu alamatlar başga saglyk meseleleriniň alamaty bolup biler, şonuň üçin wagtynda lukmana ýüz tutmak möhümdir.
Netije
Aýbaşy döwründe gan ýitirilmegi aýal bedeniniň tebigy bir ýagdaýydyr we adatça howply däl. Emma, eger gan akymynyň mukdary adatdan daşary köp bolsa ýa-da bu ýagdaý saglyk bilen baglanyşykly kynçylyklara sebäp bolsa, lukmana ýüz tutmak möhümdir.
Käbir jemgyýetlerde aýbaşy wagty çykýan gan “hapa ýa-da zyýanly gan” hökmünde kabul edilýär. Bu düýbünden ylmy taýdan ýalňyş düşünjedir. Bu gan beden üçin zyýanly däl, ol diňe her aýda gaýtalanýan tebigy we sagdyn fiziologik hadysanyň bir bölegidir. Biziň bu gan hakynda pozitiw we ylmy taýdan dogry düşünje döretmegimiz, ýetginjekleriň öz bedenine bolan hormatyny hem artdyrar, hem olaryň psihologik taýdan sagdyn ösmegine ýardam eder.
Çeşmeler:
