Üns beriň! Şu makalada beýan edilýän maglumatlar diňe makalanyň ýerleşdirilen wagty güýjüni saklaýar. Maglumatlar wagtyň geçmegi bilen üýtgäp biler.
Iňlis-şwed “AstraZeneca” kompaniýasy tarapyndan Oksford uniwersitetiniň alymlary bilen bilelikde döredilen koronawirusa garşy AZD1222 sanjymy Türkmenistanda hem hödürlenýär. Ýewropa ýurtlarynyň ilatyna bu sanjym edilýär we sanjymdan soň syýahat üçin "ýaşyl şahadatnamalaryň" berilmegi meýilleşdirýärler.
“AstraZeneca” sanjymynyň aýratynlygy näme?
“AstraZeneca” näderejede täsirli?
23-nji noýabrda COVID-19 sanjymy “AstraZeneca” sanjymyny döredijiler (bu AstraZeneca kompaniýasyndan COVID-19 garşy derman serişdesidir) kliniki synaglaryň netijelerini yglan etdiler. Bu netijeler sanjymlaryň ortaça netijeliliginiň 60% - 70% bolandygyny görkezýär.
Möhüm! Waksina, netijeliligi 60% ýa-da ondanam köp bolsa, üstünlikli hasaplanýar.
AstraZeneca nähili işleýär?
Möhüm! AstraZeneca janly sanjym däl, ondan keselläp bilmersiňiz!
Bu sanjym şimpanzeniň adenowirusynyň esasynda wektor tehnologiýasyny ulanýar. Ýagny, adenowirus şimpanze bedeninde ösen SARS-CoV-2 wirusynyň genetiki materialyny berýär. Bu wirusyň adam bedeninde köpelmek mümkinçiligini aradan aýyrýar, ýöne sanjymyň täsirini peseltmeýär.
Bedeniň immun ulgamy bu materialy "keseki" diýip ykrar edýär we immunitetiň täsirini işjeňleşdirýär: antibedenleri we T-lenfositleri öndürip başlaýar.
“Hakyky” SARS-CoV-2 wirusy AstraZeneca sanjymyndan soň bedene girse, immun ulgamy ony tiz tanar. Işlenen ulgama laýyklykda gysga wagtyň içinde wirusy zyýansyzlandyrjak (ýa-da mümkin boldugyça gowşadýan) antibedenler we T-lenfositler dörediler.
Sanjym nähili edilýär?
“AstraZeneca” sanjymy myşsanyň içine sanjylýar, egniň deltoid myşsasyna sanjylmasy has ýerliklidir.
Sanjym 8 ýa-da 10 gezeklik serişdäni içinde saklaýan ampulalarda berilýär. 3-4 hepdeden 12 hepdä çenli aralyklar bilen (21-28-den 84 güne çenli) iki gezek, hersi 0,5 ml, sanjym edilýär (Näme üçin?).
Sanjymdan öň
Beýleki ýokançlyklara garşy sanjymlarda bolşy ýaly, “AstraZeneca” COVID-19 sanjymyndan öň bedeniň immun ýüküni azaltmaly:
- Alkogol içmäň
- Çilim çekmäň
- Agyr iýmitleri iýmäň: ýagly, gowrulan, goşundyly
- Bedeni agyr fiziki zähmet bilen ýüklemäň (okuw ýa-da iş)
- Stresi aýyrmaga synanyşyň
Möhüm! Islendik sanjym diňe ýiti ýokanç keselden doly gutulandan soň berilýär (gutulmakdan azyndan 2 hepde soň).
Sanjymdan soň
Sanjymdan soň 15-30 minut lukmançylyk merkezinde bolmak maslahat berilýär - ýiti allergiki täsirler ýüze çyksa, lukmançylyk işgärleri derrew size kömek edip bilerler. “AstraZeneca”-nyň birinji dozasyndan soň simptomlary döredýän bolsaňyz, ikinji doza urdurmaly däl!
Gözlegleriň netijesine görä, immunitet sanjymyň ilkinji dozasyndan 21 gün soň kämilleşýär we ikinji dozadan 15 günden gijä galman doly berkidilýär.
“AstraZeneca” sanjymyndan soň COVID-19 immuniteti näçe wagt dowam etjekdigi anyk däl – bu barada kliniki gözlegler dowam edýär.
“AstraZeneca” kim üçin amatly?
Dermanyň häsiýetleriniň häzirki beýanyna görä, sanjym 18 ýaşdan uly adamlarda ulanmak üçin görkezilýär.
Täsirleri näme?
Iň ýaýran ýaramaz täsirleri sanjym edilýän ýerdäki agyry, kelle agyry, ýadawlyk, myşsa agyrylary, umumy energiýasyzlyk, gyzzyrma, bogun agyrylary we ýürek bulanma.
Gusmak we içgeçme, işdäň peselmegi, baş aýlanmagy, derlemek, garyn agyrylary we dökülmeler hem bolup biler, ýöne bu reaksiýalar az bolýar.
Adatça täsirleri “AstraZeneca” sanjymynyň ilkinji dozasyndan soň ýüze çykýar.
65 ýaşdan uly adamlarda sanjymyň reaksiýasy adatça ýumşak we az bolýar.
Tromblar ...?
Robert Koh institutynyň sanjym boýunça hemişelik komitetiniň (STIKO) – Ýewropa ýurtlary üçin sanjym meýilnamasynyň resmi tekliplerini berýän ylmy komitetiň soňky gözleglerine görä, AstraZeneca sanjymy howpsuz.
Şeýle-de bolsa, aladanyň derejesini peseltmek üçin STIKO “AstraZeneca” sanjymynyň birinji dozasyny alan 60 ýaşa ýetmediklere, ikinji sanjymy başga birinden almagy maslahat berýär - Pfizer-den mRNA sanjymy. Näsagyň haýyşy boýunça (we lukmanyň hökmany maslahatyndan soň) ikinji sanjym üçin derman üýtgedilmän hem bilner.
Sanjym wirusyň ýokuşmagynyň we kesellemegiň öňüni alyp bilýärmi?
Bu ugurlar boýunça gözlegler henizem dowam edýär. 60-70% täsirli sanjym, COVID-19 ýokuşmagynyň öňüni alyp biljekdigini ýa-da ýokuşma ýüze çykan ýagdaýynda simptomlary gowşadyp, keseliň geçişini aňsatlaşdyrar.
Jemleýiji
COVID-19 sanjym kampaniýalary häzirki wagtda dürli ýurtlarda alnyp barylýar. Maksat koronawirusyň üçünji tolkunyny, ösüşini we mutasiýasyny duruzmak, başga bir karantinanyň öňüni almak.
Türkmenistanda sanjym kampaniýasy meýilnama boýunça dowam edýär. Soň bolsa, her kim COVID-19 sanjymyny alyp biler.
Häzirki wagtda sanjym etmek hadysalaryň sanyny azaltmak üçin ýeke-täk usuldyr. COVID-19 üçin entek derman ýok.
Şeýle-de bolsa, sanjym jemgyýetçilik saglygyny goraýyş çärelerini ýatyrmaýar: agyz-burun örtüklerini dakynmagy dowam etdirmeli, beýleki adamlardan uzak durmaly, elleriňizi ýuwmaly, mähelleden daşlaşmaly we gurşawy gowy şemallaşdyrmaly.
BSGG täze maglumatlar elýeterli bolansoň tekliplerini täzelär.
