Her bir sagdyn gyz aýbaşy aýlawynyň başlanmagyny we emele gelmegini başdan geçirýär. Köplenç ýagdaýda saglyk bilen bagly bozulmalar ýüze çykarylmadyk ýagdaýynda ilkinji aýbaşy 12-13 ýaşda başlanýar. Emma käbirlerinde aýbaşy 10 ýaşda-da, 15 ýaşda-da başlap bilýär — bu hem kadaly ýagdaýdyr.
Birinji ýylynda aýlaw yzygiderli bolman — «durgunlaşýan» ýagdaýda bolup biler. Bu bedeniň gurluşynyň özgermegi we täze şertlere uýgunlaşma bilen bagly bolup biler. Soňky üç ýylyň içinde aýbaşy aýlawlarynyň 60-80%-niň dowamlylygy 28-35 gün çäklerinde üýtgäp durýar — bu möhlet uly ýaşly zenanlaryň aýbaşy aýlawy üçin häsiýetlidir we eger bu üýtgemeler yzygiderli we her aýda bolup dursa, kada hasaplanylýar.
Eýsem, näme kada laýyk DÄL?
Aýbaşy mowzugy köplenç ýagdaýda az maslahatlaşylýar, çünki ol şahsy durmuş goşulmak bilen utgaşýar. Ene-atalar köplenç ýetginjek gyzlaryndan bu barada soramakdan çekinýärler. Gyzlar bolsa ene-atalaryna öz aladalary we duýgulary barada aýtmakdan utanýarlar.
Muňa garamazdan, ene-atalar çagalarynyň aýbaşysynyň başlanýan ýaşyndan, olaryň dowamlylygyndan we yzygiderliliginden, şeýle hem aýlawyň möhletinden habarly bolmalydyr.
GEÇIŞ
Aýbaşy şu aşakdaky ýagdaýlarda patologiýa hasaplanylýar:
- Menarhe ýaşy (ilkinji gan gelme) — 16-dan ýokary bolsa. Eger-de aýbaşy asla başlanmaýan bolsa, onda lukmana ýüz tutuň. Bu ýagdaý gyzyň iýmitlenmeginiň bozulmagyny ýa-da fiziki agramyň aşa köp düşýändigini, şeýle hem keseliň bardygyny aňladyp biler.
- Aýlawyň dowamlylygy 21 günden az ýa-da 45 günden köp bolsa. Aşa ýygy-ýygy-dan ýa-da aşa seýrek gaýtalanýan aýbaşy kadaly ýagdaý däldir. Ortaça aýlaw takmynan 28-35 gün hasaplanylýar. Bu kadadan çykma — ginekologa görünmek üçin sebäpdir.
- Gan gelmäniň dowamlylygy 7 günden köp bolsa. Ýa-da, tersine, örän az mukdarda — çyrşalýan bölünme görnüşinde — aýbaşy 1 ýa-da 2 gün bolanda.
- Gan gelmäniň ýygy-ýygydan bolmagy. Eger-de prokladkany her 2 sagatdan 1 gezek çalyşmakdan hem tiz wagtda çalyşmaly bolýan bolsa, gan bölünmeleri bolsa aşa köp bolsa, onda haýal etmän hünärmene ýüz tutmaly.
Ene-atalar muny nädip anyklamaly?
Hünärmenler aýbaşy mowzugyny çagalary 7-8 ýaşynda wagtynda gürleşip başlamagy maslahat berýärler. Eger-de özüňiz çekinýän bolsaňyz, onda maşgala lukmanyňyza ýüz tutuň. Goý, ol nämä üns bermelidigini, nämäniň kadaly ýagdaýdygyny çagaňyza düşündirsin.
Köplenç ýetginjekler haýsy döremelere üns bermelidigini bilmeýärler ýa-da ýardam sorap ýüz tutmaga çekinýärler. Şonuň üçin hem bu barada gürrüň kada öwrülmeli. Onda adaty däl ýa-da utançly hiç zat bolmaly däl.
GEÇIŞ
Ene-atalar bilen çagalaryň arasyndaky ynanyşykly gatnaşyklar — sagdyn nesliň kemala gelmeginiň binýadydyr. Çünki kesel näçe ir anyklanylsa, şonça-da olary çylşyrymlaşdyrman bejermek mümkinçiligi ýokary bolýar.
